موږ په کې ولیدل د اسراییلو تاریخ چې په ۷۰ زیږدیز کال کې دوی له وعدې شوې ځمکې څخه وشړل شول چې د نړۍ په ټولو ملتونو کې د جلاوطن او بهرنیانو په توګه ژوند وکړي. شاوخوا 70 کاله دا و چې اسراییل چیرته او څنګه ژوند کاوه. لکه څنګه چې دوی په دې مختلفو قومونو کې ژوند کاوه دوی وخت په وخت د لوی ځورونې سره مخ شوي. دا په ځانګړې توګه په عیسوي اروپا کې ریښتیا وه. له هسپانیې څخه نیولې بیا تر لویدیځې اروپا پورې، په روسیه کې د تروریستانو تر ولکې لاندې اسرائیلو اکثراً په یوه خطرناک حالت کې ژوند کاوه. په لعنت کې د موسی علیه السلام کلمې لکه څنګه چې لیکل شوي پوره شوي

… د دې قومونو په مینځ کې به تاسو د پښو د تل لپاره هیڅ آرام او د آرام ځای ونه مومئ. هلته به مالِک خُدائ تاسو ته اضطراب لرونکی ذهن، ستړی سترګې او د نا امید زړه درکړی. (استثنا ۲۸:۶۵)

لاندې مهال ویش دا د 2000 کال موده ښیې چې د انجیل له وخت څخه د اسراییلو تاریخ تعقیبوي. دا موده په اوږد سور بار کې ښودل شوې.

تاسو لیدلی شئ چې اسراییل د خپل تاریخ په اوږدو کې د جلاوطنۍ دوه دورې تیرې کړې مګر د جلاوطنۍ دویمه دوره د جلاوطنۍ د لومړۍ دورې په پرتله خورا اوږده وه (چې یوازې د 600 – 530 BC پورې وه).

یهودانو خپل کلتوري هویت ساتلی

هغه څه چې زما لپاره په زړه پورې دي دا دي چې که څه هم اسراییلو هیڅکله د کلتوري ریښو د مینځلو لپاره مرکزي ځای نه درلود، او که څه هم دوی هیڅکله ډیر شمیر ته وده نه وه کړې (اکثرا د ځورونې له امله) دوی هیڅکله خپل کلتوري هویت په دې 2000 کلونو کې له لاسه نه دی ورکړی. دا خورا د پام وړ دی. دلته په تورات کې د هغو قومونو لیست دی چې په وعده شوې ځمکه کې اوسېدل د موسی (ع) نښه 1.

نو زه راښکته شوی یم چې هغوی د مصریانو له لاس څخه وژغورم او هغوی له هغه ځمکې څخه یوې ښې او پراخې ځمکې ته چې د شیدو او شاتو څخه بهیږي – د کنعانیانو، حیتیانو، اموریانو، فرزیانو، حویتیان او یبوسیان. (خروج 3: 8)

او د ورکولو له وخت څخه برکتونه او لعنتونه:

کله چې مالِک خُدائ ستاسو خُدائ پاک تاسو هغه مُلک ته ورننوځى چې تاسو يې قبضه کولو دپاره ورننوځئ او ستاسو نه مخکښې ډېر قومونه وشړئ يعنې حِتيان، گرجاشيان، اموريان، کنعانيان، پرزيان، حويان او يبوسيان، اوه قومونه ستاسو نه لوى او پياوړى دى (استثنا 7:1). )

آیا له دغو کسانو څخه کوم یو اوس هم شته چې خپل کلتوري او ژبني هویت وساتي؟ نه دوی ډیر وخت تیر شوي. موږ یوازې د دې لرغوني تاریخ څخه د ‘ګرګاشیت’ په اړه پوهیږو. لکه څنګه چې پیاوړې بابل، فارس، یوناني او بیا د روم امپراتورۍ دا ملتونه فتح کړل، دوی په چټکۍ سره خپله ژبه او هویت له لاسه ورکړ ځکه چې دوی په لویو امپراتوریو کې جذب شول. لکه څنګه چې زه په کاناډا کې ژوند کوم زه ګورم چې مهاجرین د ټولې نړۍ څخه دلته راځي. د 3 څخه وروسته^rd د مهاجرت د هیواد کلتور او ژبه د اوږدې مودې لپاره له منځه تللې ده. زه له سویډن څخه کاناډا ته مهاجر شوم کله چې زه ډیر ځوان وم. زما زوی سویډني خبرې نه کوي. نه زما د ورور او خور اولادونه. زما د پلرونو سویډني هویت د کاناډا کلتوري خټکي کې ورک دی. او دا د نږدې ټولو مهاجرینو په اړه ریښتیا ده که دوی د چین، جاپان، کوریا، ایران، سویلي امریکا، افریقا یا اروپا هیوادونو څخه راغلي وي – په دریو نسلونو کې ورک کیږي.

نو د يادونې وړ ده چې اسرائيليان چې په دغه ډول دښمنۍ کې ژوند کوي، د پېړيو په اوږدو کې له دې ځايه تېښتې ته اړ شوي، د نړۍ نفوس يې هيڅکله له ١٥ ميليونو څخه زيات نه و، هيڅکله يې خپل هويت – ديني، کلتوري او ژبه له لاسه نه ده ورکړې، سره له دې چې دا کار ٢٠٠٠ کاله دوام وکړ.

د یهودانو عصري نسل وژنه – هولوکاسټ

بیا د یهودانو په وړاندې ظلم او ستم خپل اوج ته ورسید. هټلر په دوهمه نړیواله جګړه کې د نازي جرمني له لارې هڅه وکړه چې په اروپا کې ټول یهودیان له منځه یوسي. او هغه تقریبا د میخانیکي سیسټم په جوړولو سره بریالی شو چې د ګازو په تنورونو کې یې له منځه یوسي. په هرصورت هغه مات شو او د یهودانو پاتې شوني ژوندي پاتې شول.

د اسراییلو عصري بیا زیږون

او بیا په 1948 کې یهودانو د ملګرو ملتونو له لارې د اسراییلو عصري دولت د پام وړ بیا زیږون درلود. دا یوازې په حقیقت کې د پام وړ ده، لکه څنګه چې پورته یادونه وشوه، دلته لاهم داسې خلک شتون لري چې له دې ټولو کلونو وروسته یې ځانونه د “یهودو” په توګه پیژني. خو د موسى دا خبرې چې 3500 کاله وړاندې ليکل شوې وې، د رښتيا کېدو لپاره بايد يو “تاسو” يا داسې قوم پاتې شي چې ژمنه ترلاسه کړي. نو دوی حتی د اوږدې جلاوطنۍ په وخت کې هم یو قوم پاتې شول.

… بیا به ستاسو څښتن خدای بیرته راولي ستاسو خوشبختۍ او رحم وکړئ تاسو او راټولول تاسو یو ځل بیا د ټولو قومونو څخه چیرته چې هغه خپور شو ته. حتی که تاسو د اسمانونو لاندې ترټولو لرې لرې ځمکې ته وشړل شول، له هغه ځایه به ستاسو څښتن خدای راټول کړي تاسو او راوړه تاسو بیرته (استثنا 30:3-4)

دا په حقیقت کې یوه نښه ده چې الله خپل کلام ساتي.

دا هم د پام وړ وه چې دا دولت د اپوزیسیون په غاښونو کې تاسیس شو. د دې سیمې ډیری هیوادونو په 1948 کې … په 1956 کې … په 1967 کې او بیا په 1973 کې د اسراییلو سره جګړه وکړه. اسراییل چې یو کوچنی هیواد دی، ډیری وختونه په ورته وخت کې د پنځو هیوادونو سره په جګړه کې موندل کیږي. بیا هم نه یوازې دوی ژوندي پاتې نه شول، بلکې د دوی سیمې زیاتې شوې. د 1967 په جګړه کې یهودانو بیت المقدس بیرته ترلاسه کړ، د دوی تاریخي پلازمینه ښار چې داود (داود) تاسیس کړی و.

ولې الله جل جلاله د اسراییلو د بیا زیږون اجازه ورکړه؟

تر نن ورځې پورې، دا ټول عصري پرمختګونه خورا جنجالي دي. نږدې هیڅ بل عصري پیښه دومره تناقض نه رامینځته کوي لکه څنګه چې د اسراییلو بیا زیږون او د اسراییلو بیرته راستنیدل – نږدې هره ورځ پیښیږي – د دې هیوادونو څخه په ټوله نړۍ کې چیرې چې دوی زرګونه کاله په جلاوطنۍ کې ژوند کاوه. او شاید لکه څنګه چې تاسو دا لوستل تاسو پخپله له قهر څخه ډک یاست. دا په حقیقت کې نده چې نن ورځ یهودیان مذهبي دي – ډیری یې خورا سیکولر یا ملحد دي ځکه چې د هټلر نږدې بریالۍ نسل وژنې سره پیښ شوي. او دا نه ده چې دوی اړین دي چې سم وي. خو د پام وړ خبره دا ده چې هغه څه چې موسی علیه السلام د لعنتونو په پای کې لیکلی وو، زموږ د سترګو په وړاندې واقع شوي دي. ولې؟ دا څه مانا لري؟ او دا څنګه کیدی شي کله چې دوی لاهم مسیح ردوي؟ دا مهمې پوښتنې دي. د دې ټولو پوښتنو ځوابونه په تورات او زبور کې موندل کیدی شي. شاید تاسو د هغه څه څخه ناراض یاست چې ما لیکلي دي، شاید تریخ وي. مګر شاید موږ د وروستي قضاوت مخه ونیسو تر هغه چې موږ د دې پام وړ پیښې په اړه د پیغمبرانو په اړه ځینې څه پوهیږو. دوی دا زموږ د ګټو لپاره لیکلي – ځکه چې دا ټول به د قضاوت لامل شي – د یهودانو او پاتې ټولو لپاره یو شان. راځئ چې لږ تر لږه د دې پیغمبرانو په اړه خبر شو چې موږ د ټولو لیکنو څخه خپل قضاوت کولی شو. موږ د زبور سره ادامه ورکوو ترڅو پوښتنه وکړو چې ولې یهودانو مسیح رد کړ؟