قریش هغه عرب قبیله وه چې وړاندې له اسلام څخه د حجاز په ځینو برخو باندې حکومت کولو او د عربو له مقتدرو څخه ؤ ، محمد د همدې طایفې څخه ؤ . د قریش سوره د قریشو د خوښې تړونونه بیانوي
د قريشو د لوظونو (امنيت او حفاظت) لپاره د ژمي او دوبي سفرونه (سورة قريش 106: 1-2)
مګر سورت یونس (سورت 10 – یونس) هغه څه بیانوي کله چې پیغمبر محمد قریشو ته پیغام راوړ.
ايا دا د خلكو لپاره د تعجب خبره ده چې مونږ د دوى له جملې څخه يو سړي ته خپل الهام ورلېږلى دى، چې انسانان (د هغوى له خطره) وويروي او مؤمنانو ته زيرى وركړي چې د خپل رب په نزد د دوى لوى مرتبه ده. د حقیقت (مګر) کافران ووایه: دا په حقیقت کې ښکاره جادوګر دی! (سورت یونس ۱۰:۲)
د هغه د پیغام په ردولو کې، سورة القمر (سوره 54 – سپوږمۍ) قریشو ته خبرداری ورکړ چې دوی ورسره مخ دي …
ايا ستاسو کافران (اې قريشو) تر دوى غوره دي؟ یا تاسو په مقدس کتابونو کې معافیت لرئ؟
یا دوی وايي: “موږ په ګډه عمل کولی شو د خپل ځان دفاع وکړو”؟
ډېر ژر به د دوی ډله وتښتول شي، او دوی به شاته وښيي.
بلكې قيامت هغه وخت دى چې له دوى سره يې وعده كړې وه، او هغه قيامت به ډېر دردناك او خورا ترخه وي. (سورت قمر ۵۴:۴۳-۴۶)
سورت یونس دا هم تشریح کوي چې که څه هم ډیری پیغمبران د دوی اوریدونکو له پامه غورځول شوي (لکه د قریشو په څیر) ، یوخانګړتیا شتون درلود یونس (ع) .
ولې د یونس (ع) له قام پرته یو ښارګوټی هم نه ؤ، چې ایمان یې راوړی وای، نو د هغه ایمان باید ورته ګټه کړې وای؟ كله چې دوى ايمان راوړ، نو موږ له دوى څخه د دنيا په ژوند كې د ذلت عذاب لرې كړ او دوى ته مو اجازه وركړه چې د يو څه وخت لپاره خوند واخلي. (سورت یونس ۱۰:۹۸)
حضرت یونس علیه السلام دې قام ته رالیږل شوی ؤ . . بیا هم هغه قام هغه ومانه او د هغهٔ پېغام یې ومنه . خو هغهٔ نه غوښت هغه دنده چې هغهٔ ته سپارلی شوې وه ومني . هغهٔ کوښښ کولو ترڅو لدې دندې څخه ځان ګوښه کړي . خو لوی کب کله چې دی په بحېرې کې غورځېدلی ؤ ستونې څخه تېر کړ . سورت القلم (سوره 68 – قلم) بیانوي چې څنګه هغه کله چې د کب په ګېډه کې ؤ توبه ووېسته او خپل دنده یې ومنله
نو د خپل خدای حكم ته په صبر سره انتظار كوه او د کبانو په څېر مه كېږه، كله چې هغه په ژړا ژړل.
كه هغه ته د خپل رب فضل نه واى رسېدلى، نو خامخا به په لوى څنډه كې په ذلت كې غورځول شوى واى.
په دې توګه د هغه خدای هغه غوره کړ او هغه یې د صالحانو له ډلې څخه جوړ کړ. (سورت القلم ۶۸:۴۸-۵۰)
یشوع مسیح هم خپل قام ته راغلی ؤ یهودیانو هغه په کوډګرۍ متهم کړ او هغه یې ونه منلو . پدې توګه ، یشوع مسیح هم هم د یونس نبې د بېلګې او نخښې څخه خبرې وکړي . دا نخښه او بېلګه څه ده ؟
یشوع مسیح د یونس پېغمبر له نخښې او بیلګې څخه خبرې کوي
موږ ولیدل چې انجیل څنګه بیانوي ښوونه, شیان او معجزې د یشوع مسیح (ع). هغه اکثرا خپلو اوریدونکو (او موږ ته) بلنه ورکوله چې هغه څه ترلاسه کړي چې هغه یې وړاندیز کوي. هغه وړاندیز وکړ ‘ژوندی اوبه’, په ګناهګارانو رحم وکړه, د ورک شوي موندل، او ټولو ته یې بلنه ورکړه چې غوښتل یې د ‘د خدای سلطنت’ ته ننوتل.
دې تعلیماتو د هغه د ورځې مذهبي مشران حیران کړل. په ځانګړې توګه دوی حیران شول چې هغه کوم واک لري. د مثال په توګه، ایا هغه واقعیا واک درلود چې مجرم خلکو ته د خدای رحمت وړاندې کړي، او د ټولو لپاره د خدای پاچاهي ته د ننوتلو لپاره پیسې ورکړي؟ نو مذهبي مشرانو له هغه څخه د خپل واک د ثابتولو لپاره یوه نخښه وغوښتله. انجیلپدې هکله فرمای
یشوع مسیح د یونس پېغمبر نخښې ته اشاره کوي
38 بيا ځينو د شریعیت عالمانو او فریسیانو هغهٔ ته په ځواب کې وویل : ای استاذه! موږ غواړو چې لتا څخه معجزه ووینو نو هغهٔ ورته په ځواب کې وفرمایل : بد کار او زناکار نسل معجزه غواړي او هغوی ته به د یونس نبی له معجزې څخه پرته بله ورنکړ شي . لکه څنګه چې یونس درې شپې او ورځې د کب په ګېډه کې ياتې شو ، نو په همدې ډول به د انسان زوی هم درې شيې او ورځې د ځمکې په ګېډه کې تېرې کړي . د نینوا خلک به د قیامت په ورځ لدې طایفې سره راپورته شي او هغوی به ملامته کړي ، ځکه هغوی د یونس د موعظې له کبله توبه وویستله ، خو څوک چې دلته دی هغه له یونس څخه هم لوی دی (د متی انجیل 12: 38-41)
حضرت یونس په تاریخ کې
یشوع مسیح یونس نبی ته په اشارې سره هغوی ته ځواب ورکړ . یونس نبی ۸۰۰ کاله وړاندې له یشوع مسیح څخه ژوند کړی دی.
حضرت یونس په قرآن کې
یونس علیه السلام یو کتاب ولیکه چې همدا کتاب د سپېڅلي کتاب په زوړ تړون کې شتون لري . قرآن د هغهٔ په هکله داسې وایي
او په حقیقت کې یونس د رسولانو څخه ؤ. کله چې هغه بار بار کشتۍ ته وتښتید. او قرعه يې واخيسته او په تاوانيانو کې ؤ. بیا کب هغه تیر کړ، په داسې حال کې چې هغه ملامت ؤ. او كه هغه د خدایسبحانه وتعالى له ډلې نه وى هغه به تر هغې ورځې پورې د هغې په ګېډه کې پاتې شوی وای چې دوی بیا راژوندي کیږي
(سورت الصفات ۳۷: ۱۳۹-۱۴۴)
حضرت یونس علیه السلام یو لوی کب په خپأ ګېډې کې تیر کړ ځکه چې هغهٔ غوښتل د خدای له حکم څخه وتښتي . خدای یونس نبی ته ویلي ؤ چې د نینوا خلک توبې ته راوبولي . د نینوا ښار د عراق ښار ته نږدې ولقع شوی دی . عبدالله یوسف علی د قرآن یو څېړونکی او په انګلیسی ژبې کې د ژباړونکو څخه یو مشهوره ژباړونکی ددې آیت په هکله داسې وایي
دا یوازې یو اصطلاح ده. دامسله د یونس نبی د ژوند اومرګ مسله ؤ که هغهٔ د کب په ګېډه کې توبه نوه کړې ، نه یې شو کولای د مړو د راژوندې کولو تر وخته هغه ورځ چې ټول مړي راژوندي کېږي ، له هغهٔ ځایه بهر راووځي (د یوسف علي ترجمه 4125 ټوک)
پدې توګه، موږ وینو چې د یوسف علی په وېنا ، چې د قرآن لوی ژباړومکی دی ، که یونس نبی توبه کړې نه وای ، د کب په خېټه کې مړ کېده او یواځې د مړو د راژوندې کېدلو په وخت کې ژوندی کېده ( د قیامت په ورځ )
د یونس نبی کتاب
د یونس نبی کتاب موږ ته په وخت مې هغه د کب يه ګېډه کې ؤ مالومات راکوي . لومړی پېښه داسې بیانوي
اوس څښتن د یونس تیرولو لپاره یو لوی کب چمتو کړ او یونس درې ورځې او درې شپې د کب په ګیډه کې ؤ. یونس د کب په ګېډه کې د خدای حضورته دعا وکړه او ویې ویل.
” د خدای په امر یو لوی کب یونس خپل ګېډې ته دننه کړ او یونس درې شيې او ورځې د کب په ګېډې کې ؤ . یونس د کب په ګېډه کې خپل مالک ، خدای ته دعا وړکه او ویې ويل : د مصیبت په وخت کې مې ستا حضور ته ای خدایه دعا وکړه او زما دعا دې ومنله . د مړو له دنیا څخه مې وژړل او زارۍ مې وکړې او تا زما د ژړا غږ واورېد. تا زه د سیند ژورو ته دننه کړم او اوبو زه وپوښلم او ستا له ځواک څخه ډک څپې له ما څخه تېرې شوې . له خپل ځانه سره مې وویل چې ستا له حضور څخه ویستل شوی یم او نور به ستا سپېڅلی د عبادت ځای ونه وینم . په اوبو کې ډوب شوم ، ګردابونه زه راچايېره کړم او واښه زما له سره وپېچل شو . د غرو تر پایه ډوب شوم ، ځمکې تر تله زه له خپل ځانه سره ساتلی یم . خو ته ای خدایه ، زما خدایه ، زه دې له قبره ژوندی بهر کړم . کله چې د مړینې په حالت کې وم ، خدای مې یاد کړ او زما دعا د هغهٔ سپېڅلي د عبادت ځای ته ورسېد . هغه کسان چې د باطله شوي بتانو عبادت کوي ، خپله وفاداری یې ستا پر وړاندې حېره کړې ده . خو زه به ستا ستاینه وکړم . ستا لپاره به قرباني وکړم او خپل نذرونه به پر ځای کړم . زموږ ژغورنه د خدای په لاس کې ده . وروسته کب د خدای په امر سره یونس له خپلې خولې څخه ځمکې ته وغورزاوه
.د یونس کتاب۱: ۱۷ – او ۲ برخه: ۱-۱۰
د یونس نښه څه ده؟
همغسې چې پوهېږو، که د چا د واک درلودلو په هکله ( د بېلکې په توګه یشوع مسیح ) شک او شوبه وجود لري ، هغه کس باید د ځواک په ښودلو سره ، خپل بریا او کامیاب اوسېدل ، خپل واک ثابته کړي . یشوع مسیح د خپل واک د ثابتولو لپاره ، د یونس نبی ژوند ته اشاره وکړه ، چې څرنګه درې ورځې د مړو په سیمه کې ؤ . پدې درې ورځو کې ، یونس د خدای له حکم څخه سرغړونه وکړه او به همدې دلیل هغه د خدای له لوري وشړل شو . یونس درې ورځې د تیارې په تل کې ؤ او د خدای له نظره لرې . دا نخښه زموږ لپاره نده . ولې یشوع د خپل واک او ځواک لپاره د یونس ژوند انتخاب کړ؟
دا لومړی ځل نه دی چې کمزوری او مرګ د نخښې په توګه ښودل کېږي . اشعیای نبی د هغعهٔ خادم په هکله چې په راتلونکي کې به راځي ، وړاند وینه کړې وه . اشعیا ویلي ؤ چې دا خادم به د خلکو له لوري دهغه سپکاوی او له هغهٔ څخه به کرکه وشي او ټول به فکر کوي چې د هغهٔ سزا د خدای له لوري دی هغه به د ژوندیو له ډلې څخه بېل او د ګنګارانو په څنګ کې ښخ شي
دا دې خدای خواست ؤ چې هغه سپک شي . دا د خدای خواست هم عجیبه ده . دا شباهت لري هغهٔ وضعیت ته چې یونس نبی قرار درلود او یشوع د هدې لپاره هغې ته اشاره وکړه
ددې موضوع د پوهېدلو لپاره ، د یونس آخرۍ خبرې چې د کب په ګېډه کې دعا کوله ، په نظر کې ونیسۍ . هغه د خپل دعا په پای کې داسې وایي : ژغورنه په خدای کې دی . موږ د ، راتلونکي څانګې ، په هکله چې نبوت شوی ؤ ولوستل چې د هغهٔ نوم به یشوع وي . د یشوع نوم په څه مانا ده ؟ په عبراني ژبه کې ددې مانا داده چې ، خدای ژغوري ، یونس نبی په خپل دعا کې دا ادعا کوله چې هغه ژغورنې ته اړتیا لري او خپله خدای ژغورونکی دی . د هغهٔ دعا زموږ دړاړه اړتیاوې څرګندوي . زموږ اړتیا خدای او زموږ ژغورونکي ته ده ولیدل چې د عیسی / عیسی نوم څنګه دی د راتلوونکي پیغمبر نوم و څانګه.
د یشوع نوم په عبري ژبه دهمدې حقیقت ښودونکی دی . یونس نبی هم د کب په ګېډه کې د همدې واقعیت تصدیق او اقرار کوي . ژغورنه په خدای کې دی . دا دیشوع د نوم اصلي مانا ده
یشوع مسیح د یهودو د مذهبي مشرانو سره خپلې خبرې د نینوا د اوسېدونکو په یادولو سره پای ته ورسوله . ( یونس نبی د وعظ د کولو لپاره هغهٔ ښار ته لیږل شوی ؤ) په پایله کې د نینوا خلکو د یونس په وینا ایمان راوړ او توبه یې وکړه . خو هغه دینداره خلک چې د مسیح وینا ته غوږ وو ، نه یې غوښتل توبه وباسي . هغوی نه غوښتل خپل اړتیا ته د ژغورنې لپاره اقرار وکړي . موږ باید خپل زړه ته پاک وکړو . موږ له کوم یو سره شباهت لرو : ډېر د نینوا د توبه کونکي خلکوته شباهت لرو یا هغه یهودیان چې نه یې غوښتل اقرار وکړي ؟ خپل ځان کومې ډلې سره نږدې وینۍ
موږ همدا رنګه د یشوع مسیح د ژوند په هکله مطالعې ته دوام ورکوو . څنګه د یونس نبی نخښه د هغهٔ په ژوند کې په حقیقت بدل شو ؟ څنګه خدای وروسته د یشوع مسیح د خدمت د پای څخه ، انسانان به وژغوري .