حضرت موسی (ع) او هارون (ع) څلویښت کاله د بنی اسرائیلو مشري وکړه. هغوی حکمونه ولیکل او لازم قربانۍ یې جوړې کړې امرونه او قربانۍ یې جوړې کړې او هم یې بېلګې او نښې رامنځ ته کړې . داسې وخت راورسېد چې دا دواړه مړه شول. مخکې لدېنه چې د تورات آخري برخه ولولو، ددې کتاب بېلګې به وګورو
له تورات څخه بېلګې
په تورات کې کومې نښې شتون لري؟
نو په تورات کې شته د بېلګې علایم څه دي؟
په تورات کې قرباني کول
د قربانۍ اهمیت ته پام وکړئ او وګورئ چې په لنډ واټن کې څومره ډېره قرباني شوي ده . د هغو موضوعاتو په هکله چې تر اوسه مو زده کړي دي یو ځل بیا فکر وکړئ
- هابيل د حق قرباني ورکړه. قابیل د حق قرباني ونکړه. او خدای د قابیل قرباني ونه منله دا ځکه چې هغهٔ میوه او سبزۍ وړاندې کړی ؤ ، خو هابیل څاروی قرباني کړ
- وروسته د نوح له طوفان څخه سیلاب نوح هم قرباني خدای ته وشوه .
- ابراهیم (ع) ژمنه شوې ځمکې ته له رسیدو وروسته یې قرباني ورکړه
- کله چې ابراهیم غوښتل خپل زوی قرباني کړي ، د خدای په امر یې یو مېښ قرباني کړ. اوسمد لاسه وروسته له هغهٔ ، هغهٔ ځای ( د خدای په غرهٔ کې به چمتو شي ) ونومول شو.
- بنی اسراییل د فسحې د اختر په ورځ خدای ته قرباني وکړې دې کار دوی له مرګه څخه وژغورل. او یهودان تر اوسه هم د فسحې د اختر په ورځ دا رسم پر ځای کوي
- هارون (ع) هم هر کال وروسته د خپأ له قربانۍ څخه دوه وزې د بنی اسراییلو لپاره قرباني کوله
- وروسته
- A غوا قرباني شوه تر څو د هغې ایرې د جسد له ناپاکۍ څخه پاکې شي
دا قربانۍ ټول د پاکو څارویو سره ترسره شوي – وزه ، مېښ ، او غوا . دوی ټول نارینه وو پرته له غوا څخه.
دا قربانۍ د هغو خلکو لپاره کفاره وه چې قرباني یې ورکړې. دا پدې مانا ده چې دوی یو پوښ و ترڅو د قرباني ورکونکي ګناه او شرم پټ شي. دا د آدم سره پیل شو ، آدم دخدای تعالی رحمت د پوستکي په شکل ترلاسه کړ. ددې پوستکې لپاره باید یو څاروی حلال شوی وای . یوه مهمه پوښتنه داده چې: ولې نور قربانۍ نه ورکول کیږي او نه ورکول کیږي؟ ځواب به وروسته وګورو.
رېښتینولۍ په تورات کې
د رېښتینولی کلمه هرکله د تکرار په حالت کې ده ، موږ د لومړی ځل لپاره له آدم په کیسه کې له هغهٔ سره مخامخ شو . خدای هغهٔ ته وویل: د رېښتینولۍ جامه بهتره ده . موږ ولېدل چې څنګه ابراهیم ته د رېښتینولۍ اعتبار ورکړل شو ځکه هغهٔ پر خدای اړ دهغهٔ پر ژمنه ایمان درلود . کله چې بنی اسراییل د خدای حکمونه ساتل – د پءهېزګاری خاوند به شول . خو هغوی هر کله په بشپړه توګه د خدای حکمون نه ساتل – هر وخت
په تورات کې سزا
موږ ولیدل هغه خلک چې له امرونو څخه اطاعت نه کوي د سزا وړ ګرځي دا له آدم سره پیل شو، آدم ته چې د لومړي ځل لپاره یې ګناه وکړه سزا ورکړ شوه . دا سزا هم هر کله مړینه ده . هغه انسان چې ګناه یې کړې وي یا خو خپله مري او یاهم هغه څاروی چې دده په بدل کې قرباني کېږي
د ادم په وخت کې د جامو د جوړولو لپاره څاروی حلال شو
- د هابيل – په وخت کې هغهٔ د خپلو څارویو څخه یو حلال کړ تر څو وکړای شي قربانی وړاندې کړي
- د نوح د طوفان په وخت کې خلک په سیلاب کې ډوب اومړه شول او وروسته له طوفان څخه نوح علیه السلام یو څاروی قرباني کړ
- لوټ په وخت کې دوه قامه سدوم او عموره سزا ولیده او مړه شول . د لوط میرمن هم مړه شوه
- د ابراهيم د زوی قرباني کله چې ابراهیم غوښته خپل زوی قربانی کړي خدای یو میښ هغه ته ورکړ او ابراهیم هغه میښ قربانی کړ
- فسح د ورځې په محال فرعون او د هغهٔ د کورنی ټول غړي سزا ولیده . د هغوی لومړي زامن ټول مړه شول . بنی اسراییل هم د حلال شوي څاروي په وینه خپل د کورونو دروازی ولړل تر څو دخدای حکم پر ځای کړي او وژغورل شي
- د قانون احکام، سره سم د کفارې په ورځ یا باید ګنهګار مړ شي او یا دې د هغهٔ پر ځای یو څاوی قربانی شي د اتلانو ور
دا یانې څّه؟ ادامه کې به وګورو. خو اوس وینو چې ، د تورات کتاب دموسی او هارون (ع) لخوا پای ته ورسېد . د تورات په پایله کې هغوی د خدای له لوري دوه مهمې جملې له خلکو سره شریکې کړې . دا دواړه جملې د راتلونکې په هکله دي او په اوس وخت کې هم موږ ته مهمه ده
راتلونکی پیغمبر او راتلونکی. لعنتونه او نعمتونه.
راتلونکی پیغمبر
هغه پېغمبر چې په راتلونکې کې به راشي کله چې د سینا په غره کې په ګټونو کې لس حکمونه موسی ته ورکړ شو ، په بې سارئ توګه یې خپل ځواک وښود . په تورات کې داسې راغلي دي
د دریمې ورځې په سهار، د غره په سر باندې د تورې ورېځې سره، تندر او برېښنا وه، او یو ډیر زورور سوری چاودنه وه. په کمپ کې ټول ولړزېدل. … د سينا غر په لوګي پوښل شوی ؤ، ځکه چې څښتن په اور کې ښکته شوی ؤ. له هغې څخه لوګي داسې راپورته شول لکه د کوټې څخه لوګي، او ټول غر په زوره لړزېده.
(خروج 19: 16-18)
خلک له وېرې ډک شول. تورات يې په دې ډول بيانوي
کله چې خلکو تندر او برېښنا وليدل او د سورني غږ يې واورېد او غر يې په لوګي وليدل ، نو له وېرې لړزېدل. هغوئ په لرې ځائ کې پاتې شول او موسىٰ ته يې وويل، ”ته له موږ سره خبرې وکړه او مونږ به غوږ ونيسو. خو خدای دې له موږ سره خبرې نه کوي ، داسې نه چې مړه شو.” (خروج 20: 18-19)
دا د موسی (ع) د څلویښت کلنې ټولنې د رهبرۍ په پیل کې پیښ شوی ؤ. په پای کې اخدای جل جلاله له حضرت موسی (ع) سره د هغهٔ تېر حالت په اړه خبرې وکړې، خلکو ته یې د دوی د تېرې وېرې یادونه وکړه او د راتلونکي لپاره یې ژمنه وکړه.موسی په تورات کې لیکي
مالِک خُدائ ستاسو خُدائ پاک به ستاسو دپاره ستاسو د بنى اِسرائيلو له ډلې څخه زما په شان يو پېغمبر راولېګي. تاسو باید هغه واورئ. ځکه چې دا هغه څه دي چې تاسو د خپل خدای څخه په حورب (یعنې سینا) کې د غونډې په ورځ غوښتنه کړې وه کله چې تاسو وویل: “راځئ چې د خپل څښتن خدای غږ واورو او دا لوی اور به نور ونه وینو، که نه موږ به مړه شو
څښتن ماته وویل: “هغه څه چې دوی وايي ښه دي. زۀ به د هغوئ دپاره د بنى اِسرائيلو د بنى اِسرائيلو نه ستا په شان يو پېغمبر راپاڅوم او خپلې خبرې به د هغۀ په خوله کښې واچوم. هغه به دوی ته هر څه ووایی چې زه ورته امر کوم. زه به پخپله د هغه چا سره حساب وکړم څوک چې زما خبرو ته غوږ نه نیسي چې پیغمبر زما په نوم خبرې کوي. خو يو پېغمبر چې زما په نوم داسې خبرې وکړې چې ما ورته امر نه دى کړى، يا هغه پېغمبر چې د نورو معبودانو په نوم خبرې کوي، بايد ووژل شي.
تاسو کولای شئ خپل ځان ته ووایاست، “موږ څنګه پوهیږو کله چې یو پیغام د څښتن لخوا ندی ویل شوی؟” که چیرې هغه څه چې یو پیغمبر د څښتن په نوم اعلانوي هغه واقع نشي یا ریښتیا نشي، دا یو پیغام دی چې څښتن نه دی ویلي. هغه پېغمبر په تکبر سره خبرې کړې دي، نو مه وېرېږه. (تثنیه 18:15-22)
خدای تعالی غوښتل چې خلک هغهٔ ته احترام ولري. نو ددې په خاطر کله چې موسی ته په ګټونو کې حکمونه ورکړل نو داسې کار یې وکړ چې د خلکو زړه له وېرې ډک شي. دلته د هغهٔ پېغمبر په هکله چې به په راتلونکې کې راځي هم لیکل شوی دی . دا پېغمبر به هم د موسی په شان د یهودو له قام څخه پېدا شي. نو وروسته دوه حکمونه ورکړ شو
- که انسانان دې پېغمبر ته پام ونکړي او اطاعت ونه کړي ، خدای به هغوی ته سزا ورکړي
- ددې تایید لپاره چې خدای ددې پېغمبر له لارې خبرې کوي ، د هغهٔ خبرې او وړاند وینې باید د راتلونکي په هکله وي او عملي شي
لومړۍ لارښونه موږ ته راښایيچې ، له موسی (ع) وروسته له موسی څخه یوازې یو پېغمبر نه راځي. بلکې هغه څوک چې راځي موږ باید هرو مرو د هغه ٔخبرو او لارښونو ته غوږ شو، ځکه هغه ځانګړی دنده لري ، هغه به د خدای ځانګړې خبرې موږ ته ووایي. د راتلونکي په هکله یوازې خدای پوهېږي . هېڅ انسان د راتلونکي په هکله خبر نه دی. ددې لپاره هم دویم حکم ورکړ شو. د موسی له وینا سره سم ، دویم حکم بنی اسرایلو ته دا فرصت ورکوي چې د راتلونکي په هکله با خبره اوسي.دا د بني اسرائيلو برکتونه او لعنتونه چې یهودو ته به ورکړ شي، لیکل شوی دی او لدې برخې سره تورات پای ته رسېږي
نو هغه پېغمبر چې په راتلونکې کې به راځي ، هغه څوک دی؟ ځینې اسلامي دینې عالمان او پوهان دا پېغمبر محمد عربی ګڼي، خو پاملرنه وکړئ چې موسی ویلي ؤ :خدای ستاسو له منځه پېغمبر رالېږي یانې د یهودو له منځ څخه ، نو پدې ترتیب راتلونکی پېغمبر محمد عربی ندی. نور پوهان هم پدې هکله خبرې کوي چې راتلونکی پېغمبر به یشوع مسیح وي ،موږ پوهېږو چې یشوع مسیح یهود ؤ او ډېر ښه یې
په لوی واک سره درس ورکاوه – لکه دا چې خپله خدای له خلکو سره خبرې کوي . د یشوع مسیح راتګ له پخوا څخه پېښ بیني شوې وه. د ابراهیم قرباني، سپېڅلی اختر او هم داسې جملې لکه د خدای کلام د هغهٔ په خبرو کې شتون لري ددې پېغمبر په هکله وړاند وینه کړې ده