داؤد (ع) د پیغمبرانو په مینځ کې ځانګؤی ځای لري. حضرت ابراهیم (ع) نوی پړاو پېل شو.او خدای له ټاکل شوي لاروڅخه له انسانانو سره اړیکه درلوده اولادونو او لوی ملت ژمنه – خدای له ابراهیم سره ژمنه وکړه چې له هغهٔ څخه به یو لوی قام منځ ته راشي . او وروسته مو ولېدل چې لویه قرباني یې هم خدای ته وکړه . حضرت موسى (ع) د فسحې قرباني – په واسطه وکولای شو د اسراییلو قام له اسارت او غلامۍ څخه وژغوري . بیا وروسته موسی بنی اسراییلو ته دوی ته یو قانون ورکړ تر څو هغوی وکولای شي د هغهٔ په واسطه یو ملت جوړ کړي . هغوی پاچا ندرلود تر څو پر هغوی حکومت وکړي تر څو له خدای څخه د لعنت پر ځای برکت تر لاسه کړي . وخت تېر شو او داؤد د اسراییلو پاچا شو او د هغهٔ له ځواک ته رسېدو سره نوی پړاو پېل شو . چې له هغهٔ څخه وروسته ډېرو پاچایانو پر اورشلیم حکوکت وکړ.
داؤد پاچا په اصل کې څوک ؤ؟
دأود (ع) شاوخوا ۱۰۰۰کاله له ابراهيم (ع) څخه وروسته او ۵۰۰ کاله له موسی (ع) څخه وروسته ژوند کاوه. داود (ع) د شپون په توګه د خپلې کورنۍ د پسونو پالنه پیل کړه. د اسرائيلو ستر دښمن – جلیات – د اسرائيلو د فتح کولو لپاره د لښکر مشري وکړه، او اسرائيليان مايوس او مات شول ځکه په هغهٔ یې وس نه رسېده . خو داود (ع) جلیات ته ماته ورکړه او هغه یې په جګړه کې وواژه. دا دومره د پام وړ وه چې یو ځوان شپون هلک یو لوی پهلوان چې درې متره قد درلود او د اسراییلو ټول لښکر ور څخه وېرېده وواژه ، چې داود (ع) د خلکو په منځ کې ډېر مشهور شو. بيا بنى اِسرائيليان خپلو دشمنانو ته د ماتې ورکولو دپاره روان شول او بریا یې تر لاسه کړه . قرآن پدې هکله داسې وایي
د خدای په اراده یې دوی وغورځول؛ او داؤد جلیات وواژه. او خدای هغه ته قوت او حکمت ورکړ او هغه ته یې ورزده کړل چې هغه وغواړي. او که خدای د خلکو یوه ډله د بل په واسطه نه وي چیک کړې، نو ځمکه به په حقیقت کې له فساده ډکه وي: مګر خدای په ټولو جهانونو باندې فضل دی.
(سورت بقره ۲۵۱ آیت)
لدې جګړې وروسته داؤد د جنګیالي په توګه شهرت زیات شو. په هرصورت، هغه یوازې د اوږدو او سختو تجربو وروسته پاچا شو ځکه چې هغه ٔ د اسراییلو په منځ کې ډیر دښمنان درلودل چې د هغهٔ مخالفت یې کاوه. په سپېڅلي کتاب کې د اول او دوهم سمویل کتابونه د داؤد (ع) د دې مبارزو او بریاوو یادونه کوي. سموئیل (ع) هغه پیغمبر ؤ چې داؤد (ع) یې د پاچا په توګه وټاکه.
داود (ع) د موسیقۍ په هکله پوهه درلوده او ډېر مشهوره هم ؤ او ډېر کمپوزونه او اشعار یې هم د خدای په ثنا کې لیکلي دي
. دا په سورت ص (۳۸ سورت – خط سعد) کې په لاندې آیت کې ذکر شوی دی
په هغه څه چې دوی وايي صبر وکړه او زموږ بنده داود یاد کړه چې ځواکمن سړی دی، ځکه چې هغه تل (الله ته) رجوع وکړه. دا موږ وو چې غرونه یې د هغه سره په یووالي اعلان کړل، زموږ ستاینهپه ماښام او د ورځې په پاى کې، او مرغان (په مجلسونو کې) راټول شول، ټول د هغه سره (الله ته) رجوع وکړه. موږ د هغه سلطنت پیاوړی کړ، او هغه ته مو په خبرو او فیصلو کې حکمت او سم قضاوت ورکړ. (سورت 38:17-20 – صعد خط)
دا آیات د داؤد زړورتیا د یو جمګې سرتېري په توګه تاییدوي او دې ته اشاره کوي چې هغهٔذ د خدای په ستاینه کې ډېر سرودونه لیکلي دي . خدای هغهٔ ته حکمت وربخښلی ؤ . دا شعرونه د زبور په کتاب کې شتون لري . دا لیکنې د توات په څېر سپېڅلی حسابېږي . قرآن پدې هکله دایي
او دا ستا رب دی چې په ټولو مخلوقاتو چې په اسمانونو او ځمکه کې دي ښه پوهیږي، موږ ځینو پیغمبرانو ته د نورو په پرتله ډیر نعمتونه ورکړي دي. موږ ورکړ داود (د ډالۍ) زبور ته. (سورت 17:55 – اسراء)
سلیمان د زبور دوام
. د زبور کتاب چې د خدای لخوا الهام شوی ؤ ، د داؤد له مرګ څخه وروسته د هغهٔ د با حکمته زوی سلیمان له لوري کامل شو.( د زبور په کتاب کې ۱۵۰ زبورونه شتون لري چې ۷۲ یې داؤد لیکلي ، ۱۲ زبوره آساف ، ۹ زبورونه د قورح کورنئ یو زبور موسی او دوه زبورونه سلیمان ) سورت ص په دې ډول تشریح کوي
داود ته مو سلیمان (د زوی لپاره) ورکړ، زموږ په خدمت کې څومره ښه! هغه کله (موږ ته) رجوع وکړه! (سورت 38:30 – صعد خط)
او
او داؤد او سلیمان یاد کړه، کله چې دوی د ځمکې په اړه فیصله وکړه چې د شپې لخوا د یو شمیر خلکو پسونه ګمراه شوي وو، موږ د دوی د قضاوت شاهدان وو. سلیمان ته موږ الهام ورکړ د معاملې (حق) پوهه: موږ هر یو ته حكم او پوهه وركړې وه. دا زموږ قدرت و چې غرونه او مرغان یې د داؤد سره زموږ تسبیحات ولمانځل: دا ټول موږ وو. (سورت 21:78-79 – انبیاء علیهم السلام)
موږ داؤد او سلیمان ته علم ورکړ، او دواړو وویل: د خدای ستاینه ده چې موږ ته یې په خپلو ډیرو مومنو بندګانو باندې فضیلت راکړی دی. (سورت 27:15 – میږیان)
نو پدې توګه سلیمان وروسته د زبور د کتاب له پای ته رسولو څخه ، څو نور کتابونه هم ولیکل لکه د سلیمان متلونه ، د غزلونو غزل او ټولنه
د زبور له لیکنې وروسته ،پېغمبرانو د کتاب لیکنې ته دوام ورکړ
خو د سليمان (ع) له مړینې وروسته پاچایا نو د تورات پېروي ونه کړه او له دغو وروسته پاچایانو څخه هيڅ يوه ته هم الهامي پيغامونه ورنکړل شول. د اسرائيلو له ټولو پاچایانو څخه يوازې داؤد او سليمان (ع) د خدای له لوري الهام بخښونکي ليکنې درلودې – دوی هم پېغمبران او پاچاهان وو. خدای هغو پاچاهانو ته چې له دوی وروسته یې بی اطاعتی وکړه پېغمبران ورولېږل . یو له هغهٔ کسانو څخه یونس ؤ چې لوی کب هغه خپل خېټې ته تېر کړی ؤ (سورت 37: 139-144). دا شاوخوا 300 کاله دوام وکړ – د ډېرو پیغمبرانو لیږلو سره. د زبور په الهامي کتابونو کې د دوی اخطارونه، لیکنې او وړاندوینې هم شاملې شوې. لکه څنګه چې تشریح شوي دلته په پای کې اسراییلیان اسیران شول او د بابلیانو لخوا بابل ته وشړل شول او بیا د پارس امپراتورۍ بنسټ ایښودونکي کورش په مشرۍ اورشلیم ته راستانه شول. د دې وخت په اوږدو کې خدای پېغمبران ولېږل او هغه پېغمبرانو هم د د خدای نه په الهام سره کتابونه ولیکل ، او زوړ تړون هم د هغوی په لیکنو سره پای ته ورسېد – او دا پیغامونه د زبور په وروستیو کتابونو کې لیکل شوي
زبور – د مسیح د راتلو وړاندوینه
دا ټول پیغمبران زموږ لپاره ارزښت لري ځکه چې د دوی لیکنې د انجیل بنسټ دی . په حقیقت کې د مسیح لقب د زبور په لومړیو کې د داؤد (ع) لخوا معرفي شوی دی (د زبور برخه چې هغهٔ لیکلې ده) او وروسته پیغمبرانو د راتلونکي مسیح په هکله په تفصیل سره وړاندوینه کړې. دا په ځانګړي ډول مهم ؤ ځکه چې په هغهٔ زمانه کې پاچایانو او خلکو له تورات او شریعیت څخه په پیروي کولو کې پاتې راتلل . بولندویان. د راتلونکي مسیح وعده، هیله او ارمان د هغه ورځې د خلکو د ناکامیو په باره کې وړاندوینه شوې وه. د پیغمبرانو په توګه دوی راتلونکي ته ګوري، لکه څنګه چې موسی (ع) په تورات کې پکار وه. او دا وړاندوینې زموږ سره زموږ په عصري ورځ کې زموږ د هغو کسانو لپاره خبرې کوي چې د سمې لارې ژوند کولو کې پاتې راغلي. زموږ د ځینو ژوند له ګناه او خطاو څخه ډک دی . مسیح باید د ناکامۍ په منځ کې د امید یو څراغ وي.
د یشوع مسیح نظر د زبور د کتاب او د نورو پېغمبرانو د کتابونو په هکله
په حقیقت کې یشوع مسیح ددې لپاره چې خپل تعلیم خلکوته تشریح کړي ، پخواني کتابونو څخه یژ استفاده کوله . د یشوع په هکله داسې ویل شوي دي
هغه وخت د موسی له تورات او د نبیانو له لیکنو څخه یې پېل وکړ او د سپېڅلي کتاب له هرې برخې څخه چې هغه آیات دده په هکله ؤ دهغوی لپاره بیان کړ. لوقا 24:27
اود ټولو انبیاوو” کلمه، د هغو پېغمبرانو کتابونه ته وروسته د موسی له تورات او زبور څخه اشاره کوي. یشوع پّ دې دلیل چې خلک د هغهٔ په هکله هغه وړاند وینې ښه درک کړي ، لدې کتاب څخه بېلګه راوړي. هغه داسې تعلیم ورکوي
هغۀ هغوئ ته وفرمایل، ”دا هغه څۀ دى چې ما تاسو ته وئيلى وُ په داسې حال کې چې زۀ تاسو سره وم: هر هغه څه چې زما په هکلهه د موسىٰ په شريعت کې ليکلے شوي دي، بايد پوره شى. زما مقصد د همدې شیانو په هکله ؤ.” بیایې د هغوی فکرونه خلاص کړ ترڅو په ۍپېڅلي کتاب پوه شي.
د لوقا انجیل: 24:44-45
کله چې یشوع مسیح داسې هغوی ته تعلیم ورکاوه ، د هغوی فکرونه د سپېڅلي کتاب د درکولو لپآرهچمتو کېدل . او س غواړو د یشوع د تعلیم طریقې ته نظر وکړو ، تر څو زموږ فکر خلاص شي او وکړای شو د خدای کلام باندې پوه شو
کله چې دا دلته اشاره کوي ‘پیغمبران او زبورونهدا د زبور لومړنی کتاب دی چې داود لیکلی دی (زبور) او بیا وروسته کتابونه چې پکې شامل دي (“انبیاء”). عیسی مسیح (ع) ته اړتیا دهخپل ذهنونه خلاص کړي‘او یوازې بیا به دوی وکولی شي’په صحیفو پوهیدل(یعنی د تورات او زبور الهی کتابونه). د مقالو په راتلونکې لړۍ کې زموږ موخه دا ده چې هغه څه تعقیب کړو چې عیسی مسیح (ع) له دې کتابونو څخه ښودلی ترڅو موږ هم خپل ذهن خلاص کړو او بیا په انجیل پوه شو.
داود (ع) او د هغهٔ څخه وروسته پیغمبران په تاریخي مهال ویش کې
هغه انځور کې چې تاسو وینئ ،د ډېرو پېغمبرانو نومونه یاد شوي دي . دلته کولای شئ چې وګورئ د هر پېغمبر په هکله چې په کوم پړاو او وخت کې یې ژوند کړی دی . او هم د اسراییلو د وضعیت په هکله په دې ښودل شوي کې وڅېړئ خپل تاریخ تعقیب کړ د موسی له نعمتونو او لعنتونو څخه.
موږ په زبور کې د نبوت په لیدو سره دوام ورکوو د ورین زوی راځي.