سوره الاحزاب (سوره ۳۳ – یوځای شوي ځواکونه) د یوې عامې انساني ستونزې لپاره حل وړاندې کوي – هغه دا چې کله د چا نوم نه وي معلوم، نو باید څه ورته ووایو.
دا موږ ته یادونه کوي چې د انسان پوهه محدوده ده – موږ ډیری وختونه حتی زموږ په شاوخوا کې د خلکو نومونه نه پیژنو. د نجم سوره (سوره ستاره ۵۳) د محمد په زمانه کې د ځینو بتانو په اړه بحث کوي (لات، عزی او منات) اعلان کوي:
د درواغو خدایانو نومونه یوازې د خلکو لخوا جوړ شوي. دا ایتونه د ریښتیا څخه د باطل عبادت جلا کولو لپاره لارښود ورکوي. څرنګه چې موږ کله ناکله حتی زموږ په شاوخوا کې د خلکو نومونه هم نه پیژنو، نو یقینا انسانان نشي کولی په راتلونکي کې د راتلونکي پیغمبر نوم وپیژني. که د مسیح نوم له وخته مخکې واخیستل شي دا به د دې نښه وي چې دا د خدای تعالی یو ریښتینی پلان دی نه د باطل څخه. موږ دلته ګورو چې د څانګې نوم څنګه وړاندوینه کیږي.
د نوم نښه
موږ د زبور په هکله په وروستیو مقالو کې ولیدل چې خدای تعالی ورسره ژمنه کړې وه راتلونکی سلطنت. دا پاچاهي به د انساني پاچاهیو څخه توپیر ولري. نن ورځ خبرونه وګورئ او وګورئ چې په انساني سلطنتونو کې څه پېښېږي. جګړه، فساد، ظلمونه، وژنې، زورواکي د کمزورو استثمار کول – دا په ټولو انساني پاچاهۍ کې پېښېږي که هغه مسلمان وي، مسیحي، یهودي، بودايي، هندو یا سیکولر غربي. په دې ټولو پاچاهیو کې ستونزه دا ده څوک چې ګناه کوي دا ډول ستونزې ددوی د ګناه په وجې شتون لري بې خونده تنده لکه څنګه چې موږ د حضرت ارمیا (ع) سره ولیدل کوم چې رهبري کوي توضیحاتو کې (لکه فساد، وژنې، جنسي ځورونې او نور) د ګناه پایلې دي. نو د خدای د پاچاهۍ د راتلو په وړاندې لوی خنډ موږ یو. که خدای همدا اوس خپله نوې پاچاهي جوړه کړي نو زموږ څخه به هېڅوک هم هغهٔ ته ننوځي، ځکه زموږ ګناه به هغه سلطنت تباه کړي لکه څنګه چې نن ورځ پاچاهۍ خرابوي. ارمیا (ع) هم د هغې ورځې وړاندوينه کړې وه چې خدای تعالی به د قيامت ورځ جوړه کړي نوی تړون. دا تړون به نوی وي ځکه چې دا به زموږ په زړونو کې لیکل کېږي نه د تیږو په تختو باندې د موسی قانون وه. دا به موږ له دننه څخه بدل کړي ترڅو هغه سې چې لازمه ده موږ ددې پاچاهي اوسېدونکي شو.
اشارې په زبور کې
دا به څنګه ترسره کېده؟ د الله (ج) پلان د پټ خزانه په څېر و. خو په زبور کې داسې اشارې ورکړل شوې وې، چې هغه کسان چې د هغه د پاچاهۍ په لټه کې وو، پوه شي – خو پاتې نور چې بېپرواه وو، بېخبره پاتې شي. اوس موږ دغه پیغامونو ته ګورو.
دا پلان د راتلونکي مسیح (چې موږ مخکې وښودل: مسیح = مسیحا = کریستوس/کرایست) پر شاوخوا راڅرخېده. موږ مخکې لا په زبور (چې د پاچا داود علیهالسلام الهامي کلام دی) کې ولیدل، چې وړاندوینه شوې وه چې راتلونکی مسیح باید د داود علیهالسلام له نسل څخه وي (دا موضوع بیا لیدلو لپاره دلته وګورئ).
حضرت اشعیا علیهالسلام
حضرت اشعیا علیهالسلام څرګنده کړه چې د الله(ج) دا پلان به څنګه ترسره کېږي. اشعیا خپل کتاب د زبور برخه وګرځاوه، او دا یې د داوود علیهالسلام د شاهي نسل په دوره کې ولیکه (شاوخوا ۱۰۰۰ – ۶۰۰ ق.م). کله چې اشعیا (شاوخوا ۷۵۰ ق.م) لیکل کاوه، شاهي نظام او د بنياسرائیلو ټول سلطنت فاسد شوی و – د دوی د زړونو د تندې له امله.
د داوود علیهالسلام سلطنتي نسل – لکه یو ونه
ونه، غوټه (یا ریښه)…
اشعیا (ع) ته الهام شوی ؤ چې د اسراییلو لپاره د خدای او د هغهٔ عمل او روح ته د بېرته راستنېدو لپاره یوه غوښتنه ولیکي. د موسی قانون. اشعیا هم پوهېده چې دا توبه او بیرته ستنېدل به پېښ نه شي ، نو پدې توګه هغهٔ وړاندوینه وکړه چې د اسراییلو پاچاهي او د اسراییلوقام به لمنځه ولاړ شي وګورۍ دلته دا څنګه وشول. اشعیا په خپل وړاند وینو کې ، د داؤد کورنۍ له یو لوی ونې سره تشبیح کوي چې ډېر ژر به غوڅ شي او یوازې به د هغهٔ رېښه پاتې شي. دا پېښه ۶۰۰ کاله وړاندې د مسیح له میلاد څخه پېښ شوی دی. په هغهٔ وخت کې د بابل حکومت په اورشلیم حمله وکړه ځینې خلک یې ووژل او ډېرۍ خلک یې له اسرایله بابل ته ویوړل او ښار یې وران کړ . او له هغهٔ وروسته د داؤد پاچا له نسل څخه چا پر اورشلیم حکومت ونه کړ.
…او د څانګه
پدې کتاب کې د هغو آفتونو په هکله چې په راتلونکېي کې به راپېښ شي وړاندوینې شوي دي
د یسي د زوی داود شاهي کورنۍ د هغې ونې په شان ده چې وهل شوې وي، خو څنګه چې د هغې ونې له تنې څخه نوې څانګې راشنې کیږي نو همداسې به د داود د اولادې څخه «یوه څانګه» یعنې یو نوی پاچا راڅرګند شي. د څښتن روح به له هغه سره وي. هغه روح چې ورکوي خلکو ته پوهه او حکمت. هغه روح چې ورکوي مشوره او قوت. وي به د څښتن د پېژندنې او درناوي روح(اشعیا کتاب ۱۱:آیت ۱-۲)
یسی(جیسی) د پاچا داوود علیهالسلام پلار و، او له همدې امله د هغه د سلطنت د نسل ریښه هم ګڼل کېږي. نو د “یسی غوټه” یوه نبوي وړاندوینه ده، چې د داوود علیهالسلام له نسل څخه د پاچاهانو د سلطنت د لهمنځهتلو (بربادۍ) خبر ورکوي.
خو اشعیا، چې یو نبی و، د دې بربادۍ تر شا هم یوه راتلونکې ویناه درلوده. هغه وړاندوینه وکړه چې که څه هم دا غوټه (د پاچاهانو نسل) به مړه ښکاري، خو دا به بشپړه نه وي مړه شوې. یوه ورځ به له همدې غوټې څخه یو نوی څانګه ، چې د “څانګه ” په نوم یاد شوی، راټوکېږي. اشعیا دا څانګه “هغه” بولي، یعنې هغه د یو راتلونکي سړي نبوت کوي چې د داوود علیهالسلام له نسل څخه به وي.
دا سړی به د داسې حکمت، ځواک، او پوهې خاوند وي، چې یوازې د الله (ج) د روح په استراحت سره به دا ځانګړتیاوې ولري. اوس یاد وساتئ چې موږ مخکې ولیدل چې مسیح (علیهالسلام) هم د داوود له نسل څخه راتلونکی وړاندوینه شوی و – دا ډېر مهم ټکی دی. نو “څانګه ” او “مسیح” دواړه د داوود له نسل څخه؟ آیا دا دواړه لقبونه د یو راتلونکي کس لپاره کارول شوي؟ راځئ چې لا نور د زبور په نبوتونو کې پلټنه وکړو.
حضرت ارمیا د “څانګه ” په اړه خبرې کوي
حضرت ارمیا علیهالسلام، چې له اشعیا علیهالسلام څخه شاوخوا ۱۵۰ کاله وروسته راغی – هغه وخت چې د داوود علیهالسلام سلطنتي نسل د ده د سترګو وړاندې پرېکېده – داسې ولیکل:
حضرت ارمیا د زبور د نورو پیغمبرانو سره په مهال ویش کې ښودل شوی
مالِک خُدائ فرمائى، ”هغه ورځ راتلونکی دی چې زۀ به د داؤد له نسل څخه پېغمبر وټاکم . هغه پاچا به په حکمت حکومت وکړي او هغه څه چې رېښتیا او سم دي ، پدې خاورې کې به سرته ورسوي . کله چې هغه پاچاهي وکړي ، د یهودا خلک به په آرامښت او د اسرایلو قام به په سولې کې ژوند وکړي. د هغهٔ نوم به عدالت خدای او زموږ ژغورونکی به وي . (ارمیا کتاب ۲۳: آیت ۵-۶)
ارمیا علیهالسلام د “څانګه ” د هغه نبوت مستقیم دوام ورکوي چې شاوخوا ۱۵۰ کاله مخکې اشعیا علیهالسلام پیل کړی و. دا څانګه به یو پاچا وي. موږ ولیدل چې مسیح (علیهالسلام) هم باید یو پاچا وای. د مسیح او د “څانګه ” ترمنځ ورتهوالی ورځ تر بلې زیاتېږي.
حضرت زکریا علیهالسلام… د “څانګه” نوم اخلي
حضرت زکریا علیهالسلام دا پیغامونه زموږ لپاره دوام ورکوي. هغه په ۵۲۰ ق.م کې ژوند کاوه، هماغه وخت چې یهودیان له خپل لومړي تبعید څخه بابل نه بیرته بیتالمقدس ته راستانه شوي وو، خو لا هم د فارس د امپراتورۍ تر واک لاندې وو.
حضرت زکریا علیهالسلام د زبور له نورو پېغمبرانو سره په مهالوېش کې
دا زکریا د یحیی علیهالسلام د پلار زکریا سره مه ګډوئ. حضرت زکریا علیهالسلام شاوخوا ۵۰۰ کاله له هغه وړاندې ژوند کاوه، او په حقیقت کې زکریا د همدې زکریا پر نوم نومول شوی و – لکه څنګه چې ننسبا ډېر خلک د محمد صلیاللهعلیهوسلم پر نوم نومول شوي وي.
په هغه وخت (۵۲۰ ق.م) کې یهودیان هڅه کوله چې خپل وران شوی معبد بیا جوړ کړي او د هارون علیهالسلام د قربانیو نظام بېرته پيل کړي – هارون چې د موسی علیهالسلام ورور و. د هماغه وخت لوى کاهن (یعنې یوازینی کس چې د قربانیو مشري یې کولای شوه او باید د هارون له اولادې وای) یوه سړی و چې یوشع نومېده. نو په هغه وخت کې (۵۲۰ ق.م) زکریا علیهالسلام نبی و او یوشع د هارون د نسل لوی کاهن و. دلته دا ده چې الله تعالی د زکریا علیهالسلام له لارې د لوی کاهن یوشع په اړه څه اعلان کوي:
واوره، اے مشر اِمامه يشوَع او نور اِمامان چې ستا په وړاندې ناست دى، تاسو د راتلونکى ښۀ وخت نښه يئ، زۀ به خپل خِدمت کوونکے راولم چې څانګه بللے شى. وګورئ، هغه قيمتى کاڼے چې ما د يشوَع په وړاندې اېښے دے. د هغه کاڼى اووۀ مخونه دى، او زۀ به په دې نقش وليکم، مالِک خُدائ ربُ الافواج فرمائى، او زۀ به د دې مُلک ګناهونه په يوه ورځ کښې ختم کړم (ذکریا کتاب۳: آیت ۸-۹)
بیا هم د څانګې په هکله! خو دا ځل هغه ته زما خادم هم ویل کېږي. او په یو ډول د مذهبي مشرانو مشر یوشع د دې راتلونکي څانګې بیلګه دی. نو د همدې لپاره یوشع یو نښه ده. شاید تاسو به پوښتنه وکړي چې د څه شي نښه ده؟ او د خدای ددې خبرې چې په دې آیت کې لیکل شوی څه دی . ‘په یوه ورځ’ کې به ددې خاورې ګناهونه لرې کړم . که موږ د ذکریا کتاب ته دوام ورکړو نو نور د حیرت شیان به هم وګورو.
د رب (الله) کلام ما ته راغی: “… د لوی کاهن یوشع په اړه. ورته ووایه، دا د ربالعزت خبره ده: ‘دا دی، هغه سړی چې نوم یې “څانګه” دی … (زکریا ۶: ۹–۱۰)
د “څانګه” نوم
پام وکړئ چې یوشع، د هغه نوم خپله د “څانګه” نوم دی. یاد مو وي چې موږ مخکې د عبراني ژبې نه انګلیسي ته د ژباړو او تلفظونو په اړه څه زده کړل. موږ دلته یوشع “Joshua” لولو ځکه چې دا یوه انګلیسي ژباړه ده. خو اصلي نوم یې په عبراني ژبه کې څه دی؟ لاندې انځور موږ ته دا ښيي.
یوشع = عیسی(یشوع) ځکه چې دواړه د ورته عبراني نوم څخه ژباړې دي.
کله چې موږ له لومړي څلورضلعي برخه نه دریم څلورضلعي برخه ته لاړ شو – لکه څنګه چې موږ مخکې د “مسیح” یا “مسیحا” د لقب د اصل په پوهېدو کې وکړل – وینو چې نوم “یوشع” د عبراني نوم “یهوشوعا” (Yhowshuwa) نه را اخیستل شوی دی. دا نوم هغه وخت “Joshua” ته اړول شوی کله چې زوړ عهد (تورات او زبور) انګلیسي ته ژباړل شوی و.
همداراز، یاد ولرئ چې تورات/زبور شاوخوا ۲۵۰ ق.م کې یوناني ته ژباړل شوی و – دا خو له لومړي څلورضلعي برخه نه تر دوهم څلورضلعي برخه ته تګ و. د همدې ژباړې پر مهال، ژباړونکو د عبراني نوم “Yhowshuwa” یوناني ته هم تلفظي ژباړه وکړه. د دوی یوناني تلفظ شوی بڼه وه: “Iesous”. نو د عبراني زوړ عهد نوم “Yhowshuwa” د یوناني زوړ عهد په نسخه کې “Iesous” شو.
زکریا علیهالسلام عیسی علیهالسلام د “څانګه” په نوم یادوي
کله چې د یوناني نوي عهد نامې (انجیل) ژباړه انګلیسي ته وشي، نو د “Iesous” نوم تلفظ شي “Jesus”. بل عبارت، لکه څنګه چې مسیح = مسیحا = کریستوس = مسح شوی یو دي،
همداسې: “یشوع” = Iesous = یوشع = عیسی (یا عیسیٰ = Jesus = Isa)
لکه څنګه چې نوم محمد = Muhammad ، همداسې یوشع = Jesus.
خو حیرانوونکی ټکی، چې هر څوک حق لري پرې پوه شي، دا دی:
شاوخوا ۵۰۰ کاله مخکې له دې چې عیسی مسیح (علیهالسلام) د انجیل پېغمبر ژوندی وای، د حضرت زکریا (علیهالسلام) له خوا وړاندوینه شوې وه چې د “څانګه” نوم به عیسی (Jesus/Isa) وي!
عیسی (علیهالسلام) = “څانګه“!
نو “څانګه” او “مسیح” دواړه د یو شخص لپاره لقبونه دي!
خو ولې به هغه ته دوه بېلابېل لقبونه ورکړل شي؟ هغه به داسې څه کول چې دومره مهم وو؟
د زبور پېغمبران اوس دا هر څه لا زیات وضاحت سره تشریح کوي – زموږ په راتلونکې مقاله کې د زبور له مخې.